Han Leune, die iedereen kent van zijn publicaties over de geschiedenis van Steenbergen en omgeving, verdiepte zich deze keer in de historie van een ‘opmerkelijke boerderij’, Uitwijk in De Heen, één van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen in de gemeente.
Aan de orde komen het ontstaan en de naam, het grondgebied, de eigenaren en pachters, de bewoning, de opstallen en ontwikkelingen in de landbouw en de veeteelt. Het onderzoek bestrijkt een periode van ruim 360 jaar. Daarmee levert de auteur een nieuwe bijdrage aan de geschiedschrijving over de gemeente Steenbergen waarvan in 2022 het 750-jarig bestaan wordt gevierd. Externe ontwikkelingen zoals natuurrampen en oorlog(sdreigingen) lieten het leven op de boerderij niet onberoerd. Sommige eigenaren en pachters gingen erdoor failliet. De omvang van het grondgebied schommelde fors tussen 14 en 121 hectaren. De bedijking van de Oude Vlietpolder (in 1649), de Noordheenpolder (in 1655) en de Nieuwe Vlietpolder (in 1788) had op het landbouwareaal een grote invloed. In de 19de eeuw ambieerde een van de eigenaren de uitbouw van het bedrijf tot een landgoed. Maar liefst 231 jaar lang was de boerderij onafgebroken in het bezit van leden van het geslacht De Neve. Daaraan kwam in 1938 een einde. In 1990 onderging de boerderij een metamorfose: het koetshuis van de hoofdvestiging werd verbouwd tot een pannenkoekenrestaurant en op het westelijk deel van de Nieuwe Vlietpolder verrezen een camping en een chaletpark. Daarmee traden de eigenaren (behorend tot het Steenbergse geslacht Van Nieuwenhuijzen) in het voetspoor van een verre voorvader die in de 17de eeuw in het dorp De Heen herbergier was. Uitwijk was niet langer in de eerste plaats en exclusief een landbouwbedrijf. Anno 2021 behoort het tot de toonaangevende Steenbergse ondernemingen op het terrein van horeca en recreatie.
Koop het boek hier.
Voor de liefhebber zijn nog enkele exemplaren beschikbaar van de hardcover (met kleurenillustraties) De stadselite van Steenbergen 1590-1975.
genaaid gebonden editie, 336 pagina’s, rijk geïllustreerd, vandaag besteld, morgen in huis… 
.
Een van de eerdere boeken van Han Leune handelde over het Fort Henricus. Steenbergen was ooit een belangrijke vestingstad in West-Brabant. In de periode 1626-1629 werd de stad aanzienlijk versterkt. Bij de toegang tot de haven werd een groot fort gebouwd dat Henricus werd genoemd, naar graaf Hendrik III van Nassau. Het fort vormde het noordelijke uiteinde van een waterlinie die in 1628 tussen Bergen op Zoom en Steenbergen werd aangelegd en die anno 2017 gewoonlijk wordt omschreven als de West-Brabantse Waterlinie. De belangstelling voor de historie van die linie is groeiend. Sinds 2000 wordt getracht om de linie in het landschap beter zichtbaar en in recreatief opzicht aantrekkelijker te maken. Vestingwerken die in de linie een belangrijke rol speelden worden gerestaureerd. Daartoe behoort het fort Henricus. Naar de geschiedenis van dit fort is nog nauwelijks onderzoek verricht. Dit boek voorziet in die leemte. Gebaseerd op uiteenlopende archiefbronnen wordt de forthistorie vanuit diverse gezichtspunten belicht: vestingbouwkundig, krijgskundig, landschappelijk, politiek-bestuurlijk, sociologisch en demografisch. Veel aandacht is besteed aan het verzamelen van gegevens over personen die bij het functioneren van het fort nauw betrokken waren. Ook wordt stilgestaan bij vestingbouwkundige ontwikkelingen in Steenbergen die in tot dusver verschenen studies over de stad onderbelicht zijn gebleven. Het boek bevat een uitgebreid overzicht van de militaire compagnieën die in de zeventiende en achttiende eeuw in de stad garnizoen hielden. Voorts worden nog niet eerder gepubliceerde gegevens gepresenteerd over het functioneren van de West-Brabantse Waterlinie. Het boek ligt in het verlengde van diverse publicaties van de auteur over vestingwerken in het zuidwesten van de Republiek der Verenigde Nederlanden en in de streek ten noorden van Antwerpen.
Auteur Han Leune groeide op in Steenbergen (West-Brabant) en is emeritus hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Naast zijn professoraat vervulde hij diverse adviesfuncties voor de rijksoverheid zoals voorzitter van de Onderwijsraad, kroonlid van de Sociaal-Economische Raad en voorzitter van de Politieonderwijsraad. Op zijn naam staan ruim honderd publicaties over het onderwijs en het onderwijsbeleid in Nederland. Sinds zijn emeritaat publiceert hij vooral op militair-historisch, regionaal-historisch en genealogisch terrein, met Zeeland en West-Brabant als aandachtsgebieden. Meer bijzonderheden over zijn persoon en werk staan op zijn website:www.hanleune.nl.
Het fort Henricus te Steenbergen
